Ngày xửa, ngày xưa, có hai anh em
nhà kia cha mẹ mất sớm. Khi người anh lấy vợ, người anh không muốn ở chung với
em nữa, nên quyết định chia gia tài. người anh tham lam chiếm hết cả nhà cửa,
ruộng vườn, trâu bò của cha mẹ để lại, chỉ cho người em một túp lều nhỏ và mảnh
vườn, trong đó có cây khế ngọt. người em không chút phàn nàn, ngày ngày chăm
bón cho cây khế và cày thuê, cuốc mướn nuôi thân.
Năm ấy, cây khế trong vườn nhà
người em bỗng sai quả lạ thường, cành nào cũng trĩu quả ngọt, vàng ruộm. người
em nhìn cây khế mà lòng khấp khởi mừng thầm tính chuyện bán khế lấy tiền đong
gạo.
Một hôm, có con chim phượng hoàng
từ đâu bay đến mổ khế ăn lia lịa. Thấy thế, người em vừa khóc, vừa nói:
- Chim ơi! Nhà tôi chỉ có một cây
khế này thôi, tôi định bán khế lấy tiền đong gạo. Chim ăn hết thì gia đình tôi
sống bằng gì?
Chim vừa ăn vừa đáp:
Ăn một qủa, trả cục vàng
May túi ba gang, mang theo mà đựng
Người em nghe chim nói vậy, cũng
đành để chim ăn. Mấy hôm sau, chim lại đến ăn khế. Ăn xong chim bảo người em
lấy túi ba gang đi lấy vàng. Chim bay mãi, bay mãi qua núi cao, qua biển rộng
bao la và đỗ xuống một hòn đảo đầy vàng bạc, châu báu. Người em đi khắp đảo
nhìn ngắm thỏa thích rồi lấy vàng bỏ đầy túi ba gang. Chim phượng hoàng bảo lấy
thêm, người em cũng không lấy. Xong xuôi, người em trở về nhà.
Từ đó, người em trở nên giàu có,
người em mang thóc, gạo, vàng bạc giúp đỡ những người nghèo khổ. Người anh nghe
tin em giàu có liền sang chơi và đòi đổi nhà, ruộng vườn của mình lấy cây khế
ngọt, người em cũng đồng ý đổi cho anh. Thế là người anh chuyển sang nhà người
em. Mùa năm sau, cây khế lại sai trĩu quả, chim phượng hoàng lại tới ăn. người
anh giả vờ khóc lóc, chim bèn nói:
“Ăn một quả, trả cục vàng
May túi ba gang, mang theo mà đựng”
Người anh mừng quá, giục vợ may túi
không phải 3 gang mà là 6 gang để đựng được nhiều vàng. Hôm sau chim phượng
hoàng đưa người anh đi lấy vàng. Vừa đến nơi, người anh đã vội vàng vơ lấy vàng
bỏ vào túi, lại còn giắt thêm đầy vàng bỏ vào người. Chim cố sức bay nhưng
đường thì xa mà vàng thì nhiều nên nặng quá. Mấy lần chim bảo người anh vứt bớt
vàng đi cho nhẹ nhưng người anh vẫn khăng khăng ôm lấy túi. Chim phượng hoàng
bực tức, nó nghiêng cánh hất người anh tham lam xuống biển.
